Radziwoński Jan (1796–1866), lekarz, pionier sztucznego wylęgu ryb w Polsce, kolekcjoner, filantrop. Ur. 17 V w Budzanowie (pow. Czortków).
R. gimnazjum ukończył we Lwowie. Później służył w armii Ks. Warsz. W l. 1816–24 studiował medycynę na uniwersytecie w Wiedniu, specjalizując się w internie i pracując w l. 1822–4 jako asystent oftalmologii u Antoniego Rosasa, u którego doktoryzował się 29 VII 1824 na podstawie pracy pt. De ophthalmia catarrhali epidemice inter milites regnante (Vindobonae 1824). W l. 1825–66 był domowym lekarzem rodziny Potockich w Krzeszowicach oraz szeroko znanym w Krakowie internistą i okulistą. W l. 1830/1 brał udział jako lekarz w powstaniu w Królestwie Pol. W r. 1849 zwiedził pierwszą nowoczesną wylęgarnię ryb, założoną w tym czasie w Huningue pod Strasburgiem przez J. V. Coste’a. W l. n. założył w Psarach w Chrzanowskiem na 4 stawach hodowlę pstrągów wraz z ich sztuczną wylęgarnią, następnie w r. 1851 większą na 4 hektarach w Dubiu (również w Chrzanowskiem). Były to pierwsze w Galicji i zarazem w Austrii sztuczne wylęgarnie i hodowle pstrągów. Opublikował m. in.: O sztucznem zapładnianiu ikry rybiej w zastosowaniu do chowu pstrągów („Roczn. Tow. Nauk. Krak.” T. 21: 1851 z. 1 s. 1–16, toż „Przegl. Roln. Handl. i Przem.” 1853 nr 36 s. 1–4 i nr 37 s. 2–4, toż jako broszura, Kr. 1852), O sztucznej hodowli ryb („Tyg. Roln.-Przem. Krak.” 1861 nr 28), Sztuczne hodowanie ryb we Francji („Ziemianin” 1863 nr 3).
R. był także wielkim znawcą obrazów, «przywiązany do możnej familii miłującej namiętnie sztuki piekne» (W. Łuszczkiewicz), spędził wiele czasu we Włoszech, Wiedniu, Dreźnie, Londynie i Paryżu. W czasie swych podróży zgromadził cenną kolekcję obrazów, m. in. miał obrazy ze szkoły weneckiej i holenderskiej. Zbiór ten oraz kwotę 20 000 zł, stanowiące cały jego majątek, zapisał na stypendia dla studentów historii oraz medycyny UJ, a także dla uczniów krakowskich gimnazjów. Zmarł 25 VII 1866 w Krakowie.
Konopka, Pol. bibliogr. lek., VIII; Kośmiński, Słown. lekarzów; Oesterr. Biogr. Lexikon, Lf. 40; Wurzbach, Biogr. Lexikon, XXIV; – Brzozowski S., Tobiasz M., Z dziejów rybactwa małopolskiego, w: Studia i Mater. z Dziej. Nauki Pol., W. 1964, S. B., z. 9 s. 53–4 (fot. po s. 56); Łuszczkiewicz W., O zbiorze obrazów po śp. Drze Radziewońskim zmarłym w Krakowie w 1866 r., „Czas” 1868 nr 9 s. 1; – Kraszewski J. I., Rachunki z roku 1867, P. 1868 s. 484; – „Czas” 1866 nr 169 (błędna data ur. 1784), 170; „Kur. Warsz.” 1866 nr 178; „Przegl. Lek.” 1866 s. 248; „Tyg. Illustr.” 1867 nr 382 s. 32 (błędna data ur. 1784); – Arch. Uniw. w Wiedniu: Studentencataloge der Medizinischen Fakultät.
Stanisław Sroka